Pokolenie Z na rynku pracy – hit czy kit?

Pokolenie Z to generacja, która za kilkanaście lat będzie rozdawać karty na rynku pracy. To właśnie dlatego warto już teraz wiedzieć, czym jest pokolenie Z oraz jakimi cechami się ono charakteryzuje. Jeśli jesteś przedsiębiorcą, menedżerem lub po prostu doświadczonym pracownikiem, który chce wiedzieć, z jakimi osobami przyjdzie pracować mu w firmie – zapoznaj się z naszym tekstem. Z pewnością nie pożałujesz – mamy dla Ciebie małe kompendium wiedzy na temat pokolenia Z.

Czym charakteryzuje się generacja Z? Jakie wyzwania czekają zetki… a także wszystkich tych, którzy będą mieli z nimi do czynienia? Czy warto zatrudniać ludzi z pokolenia Z? Jakie korzyści mogą z tego wynikać, a z jakimi zagrożeniami należy się liczyć?

Pokolenie Z – co to jest? Definicja

Tak jak robimy to już od kilkunastu wpisów, także teraz postanowiliśmy skonsultować się z ChatGPT. Zadaliśmy mu pytanie „Czym jest pokolenie Z? Podaj mi krótką definicję”. Oto, jaki wynik uzyskaliśmy:

„Pokolenie Z to grupa społeczna obejmująca młodych ludzi urodzonych między 1997 a 2012 rokiem. To pierwsze pokolenie, które dorastało w erze cyfrowej, w pełni skomputeryzowanym świecie, gdzie technologia jest integralną częścią codziennego życia. Młodzi ludzie z pokolenia Z wychowywali się w dobie internetu, mediów społecznościowych, smartfonów i innych urządzeń mobilnych, a także w czasach globalizacji, postępującej automatyzacji pracy i niepewności ekonomicznej”

Definicja pokolenia Z, którą uzyskaliśmy, nie porusza wprawdzie wszystkich najważniejszych kwestii, mimo to, powinna Ci ona wystarczyć do tego, by zrozumieć, czym jest pokolenie Z… a skoro już mówimy o definicjach, warto, byśmy zastanowili się, skąd w ogóle pochodzi ta nazwa. Zapewne, jeśli dotarłeś do tej części naszego tekstu, dobrze będzie, byśmy Ci to wyjaśnili. Otóż, jak się okazuje, literka „Z” nie pochodzi od żadnego słowa – ani w języku polskim, ani angielskim. Skąd zatem się to wzięło? Powód jest prosty: od kilkudziesięciu lat kolejne generacje są oznaczane za pomocą liter alfabetu. A zatem, poprzednikami omawianej generacji były m.in. pokolenia X oraz Y.

Warto wiedzieć Teraz wiele mówi się na temat Z, ale niektórzy socjolodzy zaczynają zauważać następną generację… ponieważ zaś Z jest ostatnią literą alfabetu, kolejna, dorastająca już generacja jest określana jako pokolenie Alfa (w analizach tych nie bierze się pod uwagę liter Ź, Ż oraz innych znaków – w dziedzinie tej dominuje bowiem literatura anglojęzyczna).

 

Czym wyróżnia się pokolenie Z na tle innych generacji?

Zastanówmy się nad tym, co odróżnia pokolenie Z od innych generacji. A, trzeba to przyznać, różnic tych jest naprawdę wiele. Nie sposób wymienić wszystkich z nich… ale spróbujemy zwrócić uwagę na te, które są naszym zdaniem najważniejsze z punktu widzenia życia zawodowego czy społecznego.

Wartości pracy

Pokolenie Z to grupa, która dorastała w zupełnie innych warunkach niż poprzednie generacja. Jego przedstawiciele są znacznie bardziej skłonni do pracy w takich branżach, w których da się realizować swoje wartości, hobby oraz zainteresowania. Cel, który przyświecał poprzednim pokoleniom, tzn. zarabianie pieniędzy, nie jest już najważniejszy. A zatem, wiele wskazuje na to, że wśród przedstawicieli Z będzie znacznie mniej osób, które pracują na dobrze płatnych stanowiskach (np. prawniczych czy lekarskich), ale nie cierpią swojej profesji.

Warto wiedzieć Wiele badań wskazuje, że przedstawiciel pokolenia Z woli pracę gorzej płatną, ale zgodną z jego zainteresowaniami

 

W porównaniu do swoich poprzedników, w tym m.in. pokolenia Y, zetki częściej i chętniej odkładają na później takie tradycyjne etapy w życiu człowieka jak np. małżeństwo oraz dzieci. Nie powinno zatem nas dziwić, że nie zależy im tak bardzo na stabilnym zatrudnieniu – hołubiona przez starszych od nich pracowników umowa o pracę na czas nieokreślony nie jest już świętym Graalem. Wręcz przeciwnie; oraz częściej preferowane są umowy cywilnoprawne oraz kontrakty B2B – to właśnie takie formy współpracy postrzega się jako elastyczne i dające wolność.

To jeszcze nie wszystko, co warto wiedzieć na temat pokolenia Z. Warto zastanowić się również nad tym, jaki styl pracy preferują zetki. Generalnie, ludzie z generacji Z preferują pracę zespołową i kreatywną, a nudne i powtarzalne zadania nie są czymś, co chcą oni robić przez następne kilkadziesiąt lat. Ich podejście do wykonywania pracy jest znacznie bardziej elastyczne, a zetki chętnie stawiają na niestandardowe rozwiązania. Podczas gdy pokolenia Y oraz Z dość chętnie wpisują się w kierat ośmiogodzinnej pracy pięć dni w tygodniu przy biurku firmowym, nieco inaczej wygląda to w przypadku zetek, które lubią pracę zdalną w elastycznych godzinach… a wszystko po to, by

„nie żyć po to, by pracować, ale pracować po to, by żyć”.

Równowaga między życiem prywatnym a zawodowym – work-life balance pokolenia Z

Pracownicy z pokolenia Z są w coraz większym stopniu świadomi tego, jak ważny jest work-life balance, czyli równowaga między życiem zawodowym i prywatnym. To właśnie dlatego chętniej wybierani są przez nich pracodawcy, którzy oferują nie tylko dobrą pensję, ale także takie udogodnienia jak choćby:

• elastyczne godziny pracy,
• możliwość pracy zdalnej.

Taki stan rzeczy wynika z prostej przyczyny: zetki mają często inne priorytety niż starsze pokolenia, a także aktywności poza pracą (freelancing, własna firma itp.), w związku z czym cenią sobie oni sytuację, w jakiej zatrudnienie na etacie nie jest ich priorytetem, któremu trzeba podporządkować całe życie.

Warto wiedzieć Czterdziesto-, pięćdziesięcio- czy sześćdziesięciolatkowie dobrze pamiętają czasy, w których bezrobocie w Polsce utrzymywało się na poziomie kilkunastu procent – dlatego też cenią sobie oni pracą, która z trudem znaleźli. Z kolei trzydziestolatkowie to nierzadko pracownicy korporacji, tzn. miejsc, w których po prostu ciężko się pracuje. Inaczej wygląda to jednak w przypadku zetek, które wolą wykonywać spokojniejszą pracę, biorąc za priorytet równowagę work-life balance, nie zaś zarabianie pieniędzy.

 

Rysunek 1. Pokolenie Z to pierwsza nowoczesna generacja, która stawia na work-life balance

Zarządzanie zespołem młodych pracowników

Zarządzanie zespołem młodych pracowników to duże wyzwanie dla menadżerów. Młodzi ludzie wymagają elastyczności i otwartości na nowe pomysły. Pracodawcy muszą zwracać uwagę na ich potrzeby i oczekiwania. Kluczową rolą jest również umiejętność motywowania i angażowania młodych pracowników w działalność firmy oraz dostosowywania ich do różnych stylów pracy.

Rynek pracy po pandemii

Pandemia COVID-19 wpłynęła na wiele obszarów życia, w tym na rynek pracy. Z jednej strony spowodowała ona wzrost bezrobocia i pogorszenie sytuacji finansowej wielu ludzi, z drugiej zaś zwiększyła potrzebę pracy zdalnej i umiejętności korzystania z nowych technologii. Młodzi pracownicy z pokolenia Z zwykle świetnie radzą sobie z pracą online i potrafią wykorzystać narzędzia cyfrowe w pracy.

Współpraca międzypokoleniowa

W dzisiejszych czasach coraz więcej firm zaczyna zatrudniać osoby z różnych grup wiekowych. Współpraca międzypokoleniowa staje się coraz bardziej popularna, a każda generacja ma do zaoferowania coś innego. Pracownicy z pokolenia Z to osoby, które świetnie radzą sobie z nowymi technologiami i zwykle mają dobre obycie w tym zakresie. Z kolei osoby starsze, posiadające doświadczenie, mogą przekazać młodym pracownikom swoją wiedzę oraz pomóc w rozwoju zawodowym. Przykładowo, osoby w dojrzałym wieku wiedzą, jak należy postępować z klientem, podczas gdy zetki potrafią… obsługiwać ChatGPT.

Zmiany w podejściu do pracy

Współczesny rynek pracy ulega ciągłym zmianom, co wpływa również na podejście do pracy. Młodzi pracownicy z pokolenia Z często mają niestandardowe pomysły i chętnie wykorzystują nowe technologie. Pracodawcy muszą zwracać uwagę na te trendy i dostosowywać swoje podejście do potrzeb młodszej części kadry.

Typowy przedstawiciel Z Patryk to typowy pracownik z pokolenia Z. W wieku 22 lat wkracza na rynek pracy z zapałem i energią. Dorastał w erze cyfrowej i posiada bardzo dobre umiejętności techniczne. Jego podejście do pracy kształtowały różnorodne doświadczenia, wynikające z etnicznej i kulturowej różnorodności jego otoczenia. Patryk ma wysokie oczekiwania wobec swojego miejsca pracy. Szuka sposobu na szybki rozwój kariery, która jednocześnie da możliwości ciągłego doskonalenia swoich umiejętności. Dla Patryka praca to nie tylko źródło utrzymania, ale również szansa na rozwój osobisty i zawodowy. Jako pracownik z pokolenia Z, Patryk ceni sobie elastyczność i wolność w podejmowaniu decyzji. Preferuje elastyczne godziny pracy oraz możliwość home office. Dla niego równie ważne jest znalezienie równowagi między życiem prywatnym a zawodowym. Zależy mu również na etycznych i społecznych aspektach pracy, takich jak dbałość o środowisko naturalne czy zrównoważony rozwój. Patryk jest bardzo zaangażowany w działania społeczne i polityczne. Zależy mu na zmianie świata na lepsze i chce mieć realny wpływ na swoje otoczenie. W pracy oczekuje, że pracodawca będzie autentyczny i transparentny w swoich działaniach, zarówno wobec klientów, jak i pracowników. Podsumowując, Patryk to osoba pełna energii, z dużą wiedzą techniczną i wysokimi oczekiwaniami wobec swojego miejsca pracy. Jest to młody człowiek zainteresowany rozwijaniem się zarówno zawodowo, jak i osobistym, który stawia na elastyczność, równowagę między życiem prywatnym a zawodowym oraz etyczne i społeczne aspekty pracy.

 

Nie oceniaj zerojedynkowo całego pokolenia – świat nie jest czarno-biały!

Powszechnie przyjęło się, że głównym kryterium podziału na boomersów, millenialsów oraz pokolenia Y i Z jest wiek. Masz więcej niż 30 lat? Jesteś boomersem. Urodziłeś się po 2000 roku? W takim wypadku jesteś zetką, ze wszystkimi jej przewagami oraz obciążeniami. Takie podejście jest o tyle ułatwione, co błędne. Musisz bowiem pamiętać, że takie sztuczne podziały przydadzą się jedynie w książkach… a i to nie zawsze.

W rzeczywistości społeczeństwo to zbiorowość jednostek, a każda z nich różni się od pozostałych; każda zetka (podobnie jak boomersi oraz przedstawiciele innych pokoleń) ma swoje indywidualne dążenia, marzenia… a co za tym idzie, również oczekiwania od rynku pracy.

Wniosek jest zatem prosty: kategoryzowanie ludzi i postrzeganie ich wyłącznie przez pryzmat wieku może przynieść więcej szkód niż korzyści. Świat nie jest czarno-biały; zarówno wśród nastolatków znajdą się osoby ceniące sobie stabilny etat oraz tradycyjne podejście do pracy, jak i wśród sześćdziesięciolatków są miłośnicy nowoczesnych technologii cyfrowych. Świat jest różnorodny i jeśli chcesz być nowoczesny, musisz to zrozumieć.

Podsumowanie

Pokolenie Z to grupa młodych ludzi, którzy zaczynają wkraczać na rynek pracy. Ich podejście do pracy jest bardziej elastyczne i niestandardowe niż poprzednich pokoleń, co wymaga od pracodawców elastyczności i otwartości na nowe pomysły. Młodzi pracownicy są wrażliwi na kwestie etyczne i społeczne, a także cenią sobie równowagę między życiem prywatnym a zawodowym. Dla pracodawców ważne jest dostosowanie się do potrzeb młodych pracowników oraz oferowanie im możliwości rozwoju zawodowego. Pamiętaj o tym, jeśli jesteś po jednej lub drugiej stronie barykady.

 

Autor: Emil Zelma