Prokrastynacja: Co to za problem i jak z nim walczyć?

Prokrastynacja jest zjawiskiem, które dotyka wielu ludzi na całym świecie. To nie tylko lenistwo, ale także poważny problem związany z zarządzaniem czasem i produktywnością, który może wpływać na jakość naszego życia osobistego i zawodowego. W tym tekście skupimy się na zrozumieniu istoty opóźniania, możliwych konsekwencjach i strategiach, które pomogą nam skutecznie sobie z tym radzić.

Czym jest prokrastynacja?

Odkładanie zadań na później to sytuacja, w której unikamy wykonywania ważnych obowiązków i dzieje się to pomimo ograniczonego czasu na ich zrealizowanie. Osoby, które się prokrastynują, mają tendencję do zostawiania zadań na ostatnią chwilę, co może powodować:

• stres,
• frustrację,
• obniżenie jakości wykonywanej pracy.

To zjawisko może występować w różnych sferach życia, począwszy od szkolnych obowiązków, przez pracę zawodową, aż po zadania domowe.

Niektórzy ludzie jawnie unikają zadań, posługując się różnymi wymówkami i odwracając uwagę od obowiązków. Inni mogą wydawać się bardzo zajęci, ale w rzeczywistości zajmują się sprawami, które nie są priorytetowe, aby uniknąć zadania, które wymaga ich uwagi. To zjawisko jest bardziej skomplikowane niż zwykłe odkładanie na później, ponieważ wiąże się z emocjami, takimi jak na przykład:

• poczucie winy,
• lęk,
• bezradność.

Prokrastynacja. Jakie mogą być jej przyczyny?

Jest wiele czynników, które mogą sprawiać, że odkładamy obowiązki na później. Ważne jest zrozumienie tych czynników, żeby skutecznie walczyć z tym problemem. Oto kilka najważniejszych przyczyn odkładania rzeczy:

• Brak motywacji. Jednym z głównych powodów, które przyczyniają się do problemu w postaci prokrastynacji, jest brak wewnętrznej motywacji. Gdy nie widzimy sensu w danym zadaniu, trudno jest nam zaangażować się w jego wykonanie;
• Strach przed porażką. Odkładanie obowiązków na później często wynika z lęku przed niepowodzeniem. Obawiamy się, że nasza praca nie będzie dość dobra, że inni ją źle ocenią, więc unikamy jej wykonania;
• Zaburzenia koncentracji. Osoby z zaburzeniami koncentracji (do tego typu problemów zalicza się np. ADHD) mogą mieć trudności ze skupieniem uwagi na jednym zadaniu przez dłuższy czas. To również może prowadzić do odkładania rzeczy na później;
• Perfekcjonizm. Perfekcjonizm to przekonanie, że zadanie musi być idealnie wykonane. Perfekcjonistyczne osoby często obawiają się, że nie będą w stanie osiągnąć swoich wygórowanych standardów, dlatego odkładają poszczególne obowiązki na później;
• Niskie poczucie własnej wartości. Kiedy ktoś ma niskie poczucie własnej wartości, może czuć, że nie zasługuje na osiągnięcie sukcesu. Jest to sytuacja prowadząca do unikania zadań, które mogłyby pomóc mu w osiągnięciu sukcesu;
• Brak umiejętności planowania. Kiedy nie potrafimy dobrze planować i zarządzać czasem, często odkładamy obowiązki na później. Niektórzy po prostu nie wiedzą, jak skutecznie organizować swoje zadania;
• Brak celów. Jeśli nie mamy jasnego celu lub wizji tego, czego chcemy osiągnąć, trudno jest nam podjąć konkretne kroki, żeby go zrealizować.

Skutki prokrastynacji

Niestety, musisz mieć na uwadze, że prokrastynowanie może mieć wiele negatywnych skutków dla naszego życia osobistego i zawodowego. W rzeczywistości tak właśnie jest! Poniżej przedstawiamy Ci jedynie kilka negatywnych konsekwencji prokrastynacji oraz jak możemy je z łatwością uniknąć:

1. opanowanie stresu i poprawa zdrowia psychicznego. Pamiętaj, że odkładanie zadań na później może prowadzić do wzrostu poziomu stresu. Dlatego warto nauczyć się radzić sobie z tym uczuciem i szukać sposobów na relaks i odpoczynek. Regularna praktyka technik redukujących stres, jak medytacja czy trening mindfulness, może znacząco poprawić nasze zdrowie psychiczne;
2. spadek produktywności. Odkładanie zadań na później obniża naszą produktywność, co może prowadzić do zaległości w pracy. Z drugiej jednak strony zdecydowane podejście do wykonywania zadań, a także planowanie i tworzenie realistycznych harmonogramów to działania, które pomogą nam osiągnąć większą wydajność. Pamiętajmy, że każdy krok naprzód, nawet mały, przyczynia się do osiągnięcia naszych celów;
3. porażki zawodowe. Środowisko zawodowe nie toleruje prokrastynacji, ponieważ zwlekanie może doprowadzić do opóźnień w realizacji projektów. Dlatego warto skupić się na terminowości i dokładności w wykonywaniu obowiązków. Pokażmy naszym pracodawcom, że jesteśmy odpowiedzialni i rzetelni, a nasze wyniki będą tylko lepsze;
4. spadek poczucia własnej wartości. Każde odkładanie zadań tworzy warunki do obniżenia naszego poczucia własnej wartości. Skoncentrujmy się na realizacji zadań z wyprzedzeniem, doceniając swoje postępy i osiągnięcia. Budujmy pozytywne nastawienie do siebie i wierzenie w swoje umiejętności, ponieważ jesteśmy w stanie osiągnąć wszystko, czego pragniemy;
5. pogorszone relacje. Prokrastynacja może wpływać na nasze relacje z innymi ludźmi, jeśli zaniedbujemy nasze obowiązki wobec nich. Zadbajmy o przestrzeganie terminów i dotrzymywanie słów. Działając w ten sposób, zyskamy szacunek i zaufanie naszych bliskich oraz unikniemy konfliktów interpersonalnych.

Prokrastynacja: W jaki sposób możemy z nią walczyć?

Pokonanie prokrastynacji może być trudne… ale jest to możliwe, jeśli podejmiemy odpowiednie kroki. Oto strategie, które pomogą nam skutecznie walczyć z tym problemem:

1. Określ swoje cele i priorytety. Rozpocznij od zdefiniowania swoich celów, zarówno krótko-, jak i długoterminowych. Następnie określ, które zadania są najważniejsze i wymagają natychmiastowej uwagi;
2. Planuj i organizuj. Stwórz plan działania, który pomoże Ci realizować cele. Dziel większe zadania na mniejsze, bardziej osiągalne kroki;
3. Zdefiniuj terminy. Przypisz określony termin do każdego zadania. Poprzez ustalenie konkretnych terminów, zwiększasz presję na siebie, aby zakończyć pracę na czas;
4. Pracuj nad motywacją. Znajdź w sobie motywację do pracy nad zadaniami. Przeanalizuj, dlaczego dane zadanie jest dla Ciebie istotne, oraz jakie korzyści przyniesie jego ukończenie;
5. Walka z lękami. Pracuj nad swoimi obawami i lękami. Często strach przed niepowodzeniem jest głównym czynnikiem prowadzącym do odkładania zadań. Terapia psychologiczna może pomóc w rozwiązaniu tych problemów;
6. Zachowaj elastyczność. Nie dąż do ideału. Musisz sobie uświadomić, że każde zadanie może mieć drobne niedoskonałości, ale to nie oznacza, że nie warto je wykonać.

Ważne porady

1. Unikaj rozpraszaczy. Podczas pracy staraj się usuwać wszystko, co może Cię rozpraszać podczas pracy. Wyłącz powiadomienia na telefonie, zablokuj dostęp do mediów społecznościowych i skup się na jednym zadaniu na raz;
2. Znajdź wsparcie społeczne. Porozmawiaj z przyjaciółmi, rodziną lub kolegami o swoich celach i postanowieniach. Dzielenie się planami może dodatkowo motywować i pomagać utrzymać się na właściwej drodze do osiągnięcia założonego celu;
3. Nagradzaj sam siebie. Pochwal się za osiągnięcia i postępy. Znalezienie sposobu na świętowanie sukcesów może być silnym motywującym czynnikiem;
4. Rozwijaj umiejętności zarządzania czasem. Ucz się skutecznego zarządzania czasem, wykorzystując techniki takie jak Pomodoro, GTD (Getting Things Done) lub matryca Eisenhowera;
5. Pamiętaj o odpoczynku. Nie zapominaj, że nieustająca praca może prowadzić do wypalenia i jeszcze większego zwlekania. Regularnie odpoczywaj, dbaj o zdrowy sen i zrównoważoną dietę;
6. Ustal realistyczne cele do osiągnięcia. Założenie przed sobą zbyt ambitnych celów może prowadzić do frustracji i zwlekania. Postaw sobie cele, które są osiągalne i łatwo mierzalne;
7. Monitoruj postępy prac. Śledź, jak idzie Ci w realizacji zadań. Zapisuj, co udało Ci się osiągnąć i co jeszcze musisz zrobić. To pomoże Ci utrzymać motywację.

Podsumowanie

Prokrastynacja to problem, który może naprawdę nam zaszkodzić, zarówno w życiu prywatnym jak i zawodowym. Ale warto zrozumieć, dlaczego do niej dochodzi i jak skutecznie z nią walczyć. Ważne jest wypracowanie nawyków, które sprzyjają produktywności, a także zarządzanie czasem oraz kontrola nad naszymi emocjami i motywacją. Pamiętaj, że pokonanie prokrastynacji to długi i wymagający proces; z drugiej jednak strony sukces w tym zakresie może przynieść wielkie korzyści w postaci większej efektywności, mniejszego stresu i większej satysfakcji z życia.

Emil Zelma